Anna Kliwijska: czwarta żona Henryka VIII

Młodość i pochodzenie: księżniczka z Kleve

Anna Kliwijska, urodzona 22 września 1515 roku, była księżniczką z jednego z najbardziej wpływowych rodów w północno-zachodnich Niemczech. Wychowywała się na zamku Burg w Düsseldorfie, chłonąc atmosferę dworskiego życia, choć jej edukacja była ograniczona. Jej ojcem był Jan III, władca księstwa Kleve, a matką Maria von Jülich-Berg. Wczesne lata jej życia naznaczone były politycznymi układami, a w wieku zaledwie dwunastu lat została zaręczona z Franciszkiem I, księciem Lotaryngii. Ten kontrakt, mający na celu umocnienie pozycji jej rodziny, został ostatecznie unieważniony, co otworzyło drogę do zupełnie innej przyszłości dla młodej księżniczki. Anna Kliwijska, choć nie posiadała szerokiego wykształcenia – znała jedynie niemiecki, potrafiła czytać i pisać – była wychowywana na potencjalną żonę, a jej los miał się niebawem związać z potężną Anglią i jej ekscentrycznym królem.

Portret decyduje: Holbein i zawód króla

Kluczowym momentem w życiu Anny Kliwijskiej, który zaważył na jej losach w Anglii, był portret namalowany przez Hansa Holbeina Młodszego. W czasach Henryka VIII portret artysty królewskiego był nie tylko dziełem sztuki, ale przede wszystkim narzędziem dyplomatycznym, mającym zaprezentować potencjalną pannę młodą w jak najlepszym świetle. Henryk VIII, poszukując kolejnej żony po tragicznej śmierci Katarzyny Howard, zwrócił uwagę na niemieckie dwory. Portret Anny, wysłany do Anglii, przedstawiał ją jako kobietę o łagodnych rysach i subtelnym uroku. Jednakże rzeczywistość okazała się brutalnie odmienna. Po przybyciu do Anglii i pierwszym osobistym spotkaniu, król był głęboko rozczarowany wyglądem Anny. Krążyły plotki sugerujące, że Holbein mógł ukryć pewne niedoskonałości, być może ślady po ospie, które mogłyby zniechęcić monarchę. Henryk VIII, znany ze swojej impulsywności i wymagającego gustu, szybko wydał surowy osąd, określając Annę jako „flamandzką kobyłę”.

Małżeństwo i anulowanie: „Podoba mi się jeszcze mniej”

Małżeństwo Anny Kliwijskiej z Henrykiem VIII zostało zawarte 6 stycznia 1540 roku. Jednakże od samego początku było naznaczone niechęcią i rozczarowaniem króla. Henryk VIII, który w tym okresie zmagał się z problemami zdrowotnymi, w tym znaczną nadwagą (jego obwód w pasie wynosił 145 cm) i wrzodem na nodze, a także mógł cierpieć na problemy z potencją, nie potrafił nawiązać z Anną bliskiej relacji. Sam król twierdził, że nie skonsumował małżeństwa, co stało się głównym argumentem do jego anulowania. Jego słynne stwierdzenie: „Podoba mi się jeszcze mniej” po pierwszym spotkaniu, doskonale oddawało jego uczucia. Małżeństwo, które trwało zaledwie około siedmiu miesięcy, zostało oficjalnie anulowane 9 lipca 1540 roku. Jako oficjalne powody podano rzekome nieskonsumowanie związku oraz wcześniejszy kontrakt Anny z Franciszkiem Lotaryńskim, który został unieważniony, ale mógł stanowić formalną przeszkodę. Decyzja o anulowaniu małżeństwa była również podyktowana polityką dworską, a Thomas Cromwell, główny architekt tego sojuszu, zapłacił głową za niepowodzenie tego przedsięwzięcia, zostając stracony. Anna Kliwijska, świadoma swojej kruchej sytuacji i obawiając się potencjalnego ścięcia lub publicznego upokorzenia, zgodziła się na warunki anulowania małżeństwa.

Życie po rozwodzie: „Droga Królewska Siostra”

Dobre stosunki z Tudorami: Maria i Elżbieta

Po anulowaniu małżeństwa z Henrykiem VIII, Anna Kliwijska nie została odesłana z powrotem do Niemiec w zapomnieniu. Wręcz przeciwnie, zyskała nowy, unikatowy tytuł „Drogiej Królewskiej Siostry” (the King’s Beloved Sister). Ten niezwykły status zapewnił jej znaczną niezależność i komfortowe życie w Anglii. Co ciekawe, Anna Kliwijska zdołała nawiązać dobre stosunki z przyszłymi królowymi Anglii, Marią Tudor i Elżbietą I. Mimo że była żoną ich ojca, obie kobiety traktowały ją z szacunkiem i sympatią. Anna pozostała w Anglii przez resztę swojego życia, zachowując pozycję w angielskim społeczeństwie i ciesząc się względnym spokojem. Jej relacje z Tudorami były dowodem na jej dyplomatyczne umiejętności i zdolność adaptacji do trudnych okoliczności.

Ostatnie lata i śmierć: w cieniu historii

Anna Kliwijska przeżyła życie w Anglii jako szanowana dama dworu, choć już nigdy nie odzyskała tytułu królowej. Jej ostatnie publiczne wystąpienie miało miejsce na koronacji Marii Tudor, co świadczy o jej trwałej pozycji w rodzinie królewskiej. Zmarła 16 lipca 1557 roku, w wieku 42 lat, prawdopodobnie na raka, siedemnaście lat po swoim rozwodzie. Jako jedyna z sześciu żon Henryka VIII, Anna Kliwijska została pochowana w Opactwie Westminsterskim, co podkreśla jej wyjątkowy status w historii Anglii. Jej pogrzeb odbył się 3 sierpnia. Przed śmiercią, pod wpływem królowej Marii Tudor, Anna Kliwijska przeszła na katolicyzm, co było znaczącym zwrotem w jej życiu, biorąc pod uwagę reformacyjne zmiany, które przetoczyły się przez Anglię w czasie jej pobytu. Jej życie, choć naznaczone burzliwym małżeństwem i szybkim rozwodem, zakończyło się w spokoju, w cieniu wielkiej historii dynastii Tudorów.

Anna Kliwijska: sekret królowej w książce Alison Weir

Historia Anny Kliwijskiej, jednej z mniej znanych żon Henryka VIII, doczekała się szczegółowego opracowania w książce renomowanej historyczki Alison Weir. Weir, znana z dogłębnych badań nad epoką Tudorów, w swojej pracy skupia się na odkryciu sekretu królowej, próbując zrozumieć jej osobowość, motywacje i sposób, w jaki radziła sobie z niezwykle trudnym położeniem. Książka analizuje szczegółowo młodość Anny, jej pochodzenie z Kleve, a także okoliczności, które doprowadziły do jej małżeństwa z angielskim monarchą. Weir bada rolę portretu Holbeina, który okazał się być kluczowym, choć zwodniczym elementem w tej historii. Autorka zgłębia również proces anulowania małżeństwa, jego polityczne i osobiste konsekwencje dla Anny, a także jej życie po rozwodzie jako „Drogiej Królewskiej Siostry”. Alison Weir stara się odmalować pełniejszy obraz Anny Kliwijskiej, wykraczając poza stereotyp „flamandzkiej kobyły”, pokazując ją jako kobietę o sile charakteru, która potrafiła przetrwać w niezwykle wymagającym środowisku angielskiego dworu.