EMDR: co to jest i jak działa?

EMDR, czyli Eye Movement Desensitization and Reprocessing, to innowacyjna psychoterapeutyczna metoda leczenia opracowana przez Francine Shapiro w 1987 roku. Jej głównym celem jest pomoc mózgowi w przetwarzaniu trudnych wspomnień i redukcji ich negatywnych skutków emocjonalnych. Terapia ta opiera się na założeniu, że mózg posiada naturalne zdolności do samoleczenia, które mogą zostać zablokowane w wyniku traumatycznych przeżyć. Kluczowym elementem metody jest stymulacja bilateralna, najczęściej w postaci ruchów gałek ocznych, która ma na celu aktywację naturalnych mechanizmów przetwarzania informacji przez mózg, podobnych do tych zachodzących podczas snu REM. Dzięki temu pacjent może odwrażliwić się na wspomnienia, które wcześniej wywoływały silny stres i niepokój, ucząc się przechowywać je w sposób, który nie zakłóca jego codziennego funkcjonowania.

Czym jest trauma i traumatyczne przeżycie?

Trauma to głębokie, negatywne przeżycie emocjonalne, które przekracza zdolność jednostki do poradzenia sobie z nim. Może to być wydarzenie zagrażające życiu lub zdrowiu, takie jak wypadek, klęska żywiołowa, przemoc, atak terrorystyczny, ale także doświadczenia długotrwałego stresu, zaniedbania czy utraty. Traumatyczne przeżycie często prowadzi do powstania trudnych, uporczywych wspomnień, które mogą wywoływać intensywne emocje, lęk, poczucie winy czy bezradności. W wyniku takiego zdarzenia system przetwarzania informacji w mózgu może zostać zaburzony, co objawia się trudnościami w radzeniu sobie z przeszłością i wpływa na obecne samopoczucie oraz zachowanie pacjenta.

Na czym polega terapia EMDR? Ruch gałek ocznych i mózg

Terapia EMDR polega na zastosowaniu stymulacji bilateralnej, najczęściej poprzez kierowanie pacjenta, aby śledził ruchem gałek ocznych wskazujący mu terapeuta palec lub inne obiekty. Ten rytmiczny ruch oczu, połączony z koncentracją na trudnym wspomnieniu, ma na celu ułatwienie mózgowi przetworzenia zablokowanych informacji. Działa to na zasadzie aktywacji ścieżek neuronalnych odpowiedzialnych za przetwarzanie emocji i wspomnień. Mózg, dzięki tej specyficznej stymulacji, zaczyna „porządkować” traumatyczne materiały, integrując je w sposób, który redukuje ich negatywny wpływ. W ten sposób wspomnienia tracą swoją intensywność emocjonalną, stając się mniej bolesne i bardziej możliwe do zaakceptowania, co pozwala pacjentowi na powrót do równowagi psychicznej.

Terapia EMDR: dla kogo i kiedy?

Co leczy EMDR? Z jakimi dolegliwościami się zgłaszać?

Terapia EMDR jest wszechstronnym narzędziem terapeutycznym, które może być skuteczne w leczeniu szerokiego spektrum problemów psychicznych i emocjonalnych. Choć szczególnie znana jest z zastosowania w pracy z traumą, jej skuteczność rozciąga się również na inne obszary. Pacjenci często zgłaszają się na terapię EMDR w przypadku doświadczania objawów depresji, zaburzeń lękowych, fobii, a także problemów związanych z zaburzeniami osobowości czy uzależnieniami. Metoda ta może również przynieść ulgę osobom cierpiącym na ból chroniczny, a nawet pomagać w pracy z bolesnymi wspomnieniami związanymi z trudnymi doświadczeniami z przeszłości, które nadal wpływają na ich życie.

EMDR – skuteczna terapia traumy i PTSD

EMDR jest uznawana za jedną z najskuteczniejszych metod leczenia zespołu stresu pourazowego (PTSD), co potwierdza Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), zalecając ją jako terapię pierwszego rzutu. Terapia ta jest szczególnie rekomendowana dla osób, które doświadczyły traumatycznych wydarzeń i odczuwają związane z nimi objawy, takie jak natrętne myśli, koszmary senne, unikanie sytuacji przypominających traumę, nadmierne pobudzenie czy negatywne przekonania o sobie i świecie. EMDR pozwala na przetworzenie traumatycznych wspomnień, redukując ich intensywność emocjonalną i psychologiczną, co prowadzi do znaczącej poprawy samopoczucia i funkcjonowania pacjenta.

Jak wygląda terapia EMDR?

8 faz terapii EMDR

Proces terapeutyczny EMDR składa się z ośmiu ściśle określonych faz, które zapewniają kompleksowe i bezpieczne podejście do przetwarzania trudnych wspomnień. Pierwsze fazy obejmują zbieranie wywiadu i przygotowanie pacjenta, budując zaufanie i tworząc bezpieczną przestrzeń do pracy. Następnie terapeuta wraz z pacjentem identyfikują kluczowe wspomnienia do przetworzenia oraz ustalają pozytywne przekonania, które mają zastąpić negatywne. Główny etap terapeutyczny to desensytyzacja, podczas której stosowana jest stymulacja bilateralna, a także instalacja pozytywnych przekonań i skanowanie ciała w celu uwolnienia nagromadzonych napięć. Ostatnie fazy to zamknięcie sesji i ponowna ocena postępów, zapewniając stabilizację i utrwalenie pozytywnych zmian.

EMDR to nie hipnoza – pacjent ma kontrolę

Ważne jest podkreślenie, że EMDR nie jest formą hipnozy. W przeciwieństwie do hipnozy, w terapii EMDR pacjent pozostaje w pełni świadomy i ma kontrolę nad procesem. Terapeuta prowadzi sesję, ale to pacjent decyduje, na czym się skupia i jak przetwarza swoje wspomnienia. Metoda ta nie wymaga szczegółowego omawiania traumatycznych wydarzeń, co może być trudne dla wielu osób. Kluczowe jest to, że pacjent nie traci kontaktu z rzeczywistością, a terapeuta czuwa nad jego bezpieczeństwem emocjonalnym przez cały czas trwania sesji.

Skuteczność i bezpieczeństwo EMDR

EMDR – czy ma skutki uboczne i przeciwwskazania?

Podobnie jak w przypadku każdej interwencji terapeutycznej, EMDR może wiązać się z pewnymi chwilowymi skutkami ubocznymi. Po sesji pacjenci mogą odczuwać zwiększoną intensywność emocji, zmęczenie psychiczne lub fizyczne, a także doświadczać bardziej intensywnych snów. Są to zazwyczaj przejściowe reakcje, świadczące o procesie przetwarzania. Istnieją również pewne przeciwwskazania, które należy uwzględnić przed rozpoczęciem terapii. Mogą to być schorzenia takie jak epilepsja, skłonność do omdleń, przyjmowanie niektórych leków psychotropowych czy aktywne uzależnienie od substancji psychoaktywnych. W takich przypadkach terapeuta indywidualnie oceni możliwość zastosowania metody.

Gdzie szukać terapeutów EMDR?

Aby skorzystać z terapii EMDR, kluczowe jest znalezienie wykwalifikowanego i certyfikowanego specjalisty. W Polsce istnieją towarzystwa terapeutyczne zajmujące się akredytacją terapeutów EMDR i organizujące profesjonalne szkolenia. Najlepszym sposobem na znalezienie odpowiedniego terapeuty jest sprawdzenie list rekomendowanych specjalistów na stronach internetowych tych towarzystw lub skorzystanie z poleceń od zaufanych placówek medycznych czy psychologicznych. Ważne jest, aby terapeuta posiadał odpowiednie certyfikaty potwierdzające jego wiedzę i umiejętności w zakresie stosowania metody EMDR.